Weerstand leidt af
Allereerst kun je je vast voorstellen dat de bovenstaande gedachtes en gevoelens zoals “Ik kan dit niet”, of “Dit is niks voor mij” invloed kunnen hebben op je intrinsieke motivatie. Intrinsieke motivatie is de motivatie die vanuit jezelf komt. Uit onderzoek weten we dat leerlingen die intrinsiek gemotiveerd zijn (bijvoorbeeld leren als plezierig zien of als uitdaging om een doel te bereiken), meestal een dieper begrip opbouwen van de leerstof en beter presteren op toetsen over die leerstof. Maar.. intrinsieke motivatie wordt vaak belemmerd door negatieve emoties zoals frustratie, angst, hulpeloosheid of verveling die de aandacht weghalen van de taak en meetrekken naar de emotionele toestand van de leerling. Als dit gebeurd, is het dus belangrijk om als leerling zijnde een mechanisme te hebben die deze emoties kunnen reguleren zodat de motivatie hoog blijft en je optimaal leert. Je wilt je dus verweren tegen die gedachtes en gevoelens. Maar voor je je kunt verweren, zul je ze eerst moeten herkennen.
De vier weerstandstypes
Ikzelf heb geleerd over vier weerstandtypes, maar wie weet zijn er nog wel meer. Deze vier soorten weerstand steken de kop op wanneer je leert, groeit of ontwikkelt. Zoals gezegd, kan dit je in de weg gaan zitten. Het is dus belangrijk om te weten wat er mogelijk gaat gebeuren, zodat je kan herkennen wanneer bepaalde gedachtes en emoties je afleiden van je doel. Je kan jezelf dan weer terug sturen naar waar mee je bezig was, en er voor zorgen dat je je eigen groei niet in de weg zit.
Je kunt alle vier de weerstandtypes zijn of zijn geweest. En alle weerstandstypes kunnen komen en weer gaan. Wie weet heb je nu al een bepaalde mate van weerstand bij het lezen van deze blog. Dan wil ik je vooral uitnodigen om even verder te lezen. Want wie weet blokkeer je je eigen groei wel door nu te stoppen. 😉
Weerstand type 1 : de rechter
De rechter zit met zijn armen over elkaar en is als je het mij vraagt sceptisch en narrig. De rechter “moet het allemaal eerst nog maar even zien.” Hij moet zien hoe iemand anders het er van af brengt en of diegene die een expert claimt te zijn, dat ook wel echt is.
Wat je bij de rechter merkt is dat de focus ligt op iemand anders. Op de leraar. En of die leraar nu een leraar Duits, trainer of de premier is, maakt even niet uit. Als je de rechter bent, kijk je naar wat degene die jou iets probeert te leren, anders moet doen en beter moet doen. Je zit dus heel erg in de beoordeel modus.
“Nou, zou veel weet hij nou ook weer niet”, “Nou, die denkt ook wel dat hij heel wat is”, “Oh ja hoor, hij vindt zeker dat wij alles moeten doen wat hij zegt”.
Het gevolg is dat je weg raakt van je eigen proces en blokkeert. En de onderliggende angst? Dat misschien al dat moois niet mogelijk is voor jou. Er wordt je iets aangereikt en je bent bang dat je dat niet kan grijpen.
Weerstand type 2: het slachtoffer
Toen ik hoorde over het slachtoffer dacht ik meteen aan excuses. Het slachtoffer ziet allerlei leuke mogelijkheden voor bij komen en denkt vervolgens “tof voor jullie maar voor mij werkt of geldt dat niet”. Het slachtoffer zit met hangende schouders op een stoeltje zielig voor zich uit te piepen dat het leven niet eerlijk is. “Jullie zijn slim en ik niet, jullie zijn knap en ik niet en jullie hebben geld en ik niet” zijn voorbeelden die door het hoofd spoken bij “slachtoffer” weerstand.
Iedereen heeft alles, behalve jij. Yep, though life.
De slachtoffer legt zonder dat het onderzocht is, meteen de kans naast zich neer. En we weten allemaal dat kansen naast je neerleggen zonder dat je ze echt hebt onderzocht, je niet verder gaat brengen. Het slachtoffer zit een beetje in het stramien van “Als ik dit had… Dan ging het wel goed”. Hij kijkt naar iets waar hij geen controle over heeft en maakt dat de reden dat iets niet kan. “Ik ben al te oud”, “Ik ben nog niet goed genoeg”, “Ik heb de spullen niet”, “Ik heb geen tijd”, “Ik heb geen hulp”, “Het is crisis”, “Er zijn al zoveel goede coaches”. En ga zo maar door.
Weerstand type 3: de toeschouwer
De toeschouwer zit ook met zijn armen over elkaar maar niet om te oordelen. Hij zit lekker te kijken. En hij hoort zoveel interessante verhalen en mogelijkheden dat hij zich helemaal verliest in wat er met de ander gebeurd. Je kan wel stellen dat de toeschouwer onder de indruk is. Dat kan zowel positief als negatief zijn. Je kan dus denken van “Wauw, wat gaaf of wat interessant” of een beetje geïrriteerd zijn. Je bent als toeschouwer dus zo bezig met kijken naar de ander, dat je helemaal jezelf vergeet en niet in actie komt. Laat ieder zijn proces voor wat het is en ga met jezelf aan de gang.
Weerstand type 4: het warhoofd
Het warhoofd raakt ontzettend enthousiast maar ook ontzettend in paniek van de nieuwe informatie die tot hem komt. Want: HOE DAN?! Het warhoofd heeft naar mijn idee een beetje moeite om rustig aan te doen. Hij denkt meteen vijf stappen verder en wilt alles perfect hebben uitgedacht. Op die manier raak je totaal de weg kwijt en weet je niet meer wat je moet doen. Vervolgens haak je maar af. Als super talent heeft het warhoofd dat er steeds een nieuwe HOE komt. Het houdt niet op! En je raakt helemaal uit het moment.
Groeipijn
Dit zijn vier types van weerstand die de kop op kunnen steken op het moment dat je iets nieuws leert. En dat is oké. Iedereen heeft dit. In de wereld van persoonlijke ontwikkeling noemen ze het geloof ik ook wel groeipijn. En groeipijn is hartstikke normaal. Geloof mij, ik ga geregeld door alle vier. Mijn specialiteit is het warhoofd. Daar ben ik écht belachelijk goed in. Slachtoffer zijn kan ik ook wel aardig. Het mooie is, dat ik het nu weet en herken.
Die groeipijn hoort er dus bij, maar je wilt natuurlijk niet dat het voor niks is. Het verschil tussen iemand die vooruitgaat en iemand die blijft steken zit hem denk ik in hoe je hier mee om gaat.
Hoe versla je jouw weerstand type?
Hoe ga je met je weerstandtypes om? Dat doe je door eerst op te merken dat je in de weerstand schiet. En daar heb je lef voor nodig. Wees dus bewust van je gedachtes en gevoelens als je iets aan het leren bent. Je zult zien dat je je gaat herkennen in de vier weerstandtypes. Wat je dan doet is terug komen bij jezelf. In plaats van mee gaan in die gedachtes en gevoelens (sceptisch, hulpeloos, verlamd of paniekerig) stel je jezelf de vraag:
Hoe kan dit voor mij werken?
Ga terug naar jezelf, naar wat er moet gebeuren (rechter). Ga in de onderzoek modus om te kijken hoe het voor jou kan werken (slachtoffer). Zet jezelf niet buiten spel (toeschouwer). En vertrouw dat de nieuwe informatie je de kans gaat geven dingen anders te doen en dat de “hoe dan” wel komt (warhoofd). Je hoeft niet NU alle antwoorden te hebben om de eerstvolgende, kleine, belangrijke stap te zetten.
Onthou dat op het moment dat jij groeit en leert, jouw weerstand type sterker aanwezig is en meer aandacht wilt. Onthou ook dat jouw weerstand type het goed bedoeld, maar niet je beste en enige raadgever is. Dus keep calm and smile. Bedank je inner rechter, slachtoffer, toeschouwer of warhoofd en kijk hoe iets voor JOU kan werken.
Bron: Chauncey A., Azevedo R. (2010) Emotions and Motivation on Performance during Multimedia Learning: How Do I Feel and Why Do I Care?. In: Aleven V., Kay J., Mostow J. (eds) Intelligent Tutoring Systems. ITS 2010. Lecture Notes in Computer Science, vol 6094. Springer, Berlin, Heidelberg. Zarayda Groenhart: Masterclass Storyselling.
