Waarom ‘mislukt’ talent?

Het meest bewandelde pad in deze zoektocht naar antwoorden, is het pad van de “gelukte” sporters. De sporters die hun talent wél hebben waargemaakt. Over het algemeen volgen we de sporters die de top hebben behaald en kijken vervolgens terug naar wat zij hebben gedaan. Echter is het essentieel om óók de groep die de top uiteindelijk niet heeft behaald, mee te nemen in dit vraagstuk. Toch wordt dit vaak niet gedaan.

De survivorship bias

Waarom richten we ons zo op de sporters die het wél halen? Dit komt mogelijk door de welbekende survivorship bias: we zijn geneigd meer aandacht te geven aan succesverhalen dan mislukte pogingen, puur omdat de succesverhalen vaak zichtbaar zijn en de mislukkingen niet. Wat er dan vervolgens gebeurd, is dat we een denkfout maken. We verwarren die zichtbare, “succesvolle” subgroep voor de hele groep en zien de  onzichtbare “mislukte” subgroep over het hoofd. Met andere woorden en in context van talentontwikkeling: een survivorship bias ontstaat als je vooral (of alleen maar) kijkt naar sporters die een selectie (of de top) behalen en daarbij degenen die het niet halen (mislukt talent) over het hoofd ziet.

Met oog op dit fenomeen kun je suggereren dat signalen van succes binnen een talentsysteem eerder een illusie zijn dan dat ze duiden op een daadwerkelijk effectief systeem. Het is namelijk erg moeilijk om te achterhalen of een sporter in een ander talentsysteem of onder andere condities de top wél had behaald. Om écht te begrijpen waarom sporters de top wel én niet behalen, is er meer verfijning in ons begrip over hoe sporters zich ontwikkelen.

Waarom ‘mislukt’ talent?

De hoofdmoot van het wetenschappelijke onderzoek naar talentontwikkeling richt zich dus op talenten die hun potentie waarmaken. Daarom is het des te belangrijker om studies te starten die betrokken factoren onderzoeken waarom talenten die het hadden kunnen maken – of zelfs hadden moeten maken – het uiteindelijk niet hebben gemaakt. Onderzoeken die zich dus exclusief richten op “mislukt” talent. Laten we ons eens verdiepen in – hoe het op z’n Engels zo mooi klinkt – the talent graveyard: de veelbelovende talenten waarvan men dacht dat zij het zéker zouden halen, maar waarbij dat toch niet is gelukt. Want waarom mislukt talent?

Het onderzoek van Taylor & Collins (2019)

Jamie Taylor en Dave Collins besloten dit in 2019 te onderzoeken en wilden meer te weten komen over (a) de oorzaken waarom veelbelovende talenten uit twee verschillende team sporten de top niet behaalden, (b) vast te stellen welke oorzaken vaker voorkwamen dan anderen en (c) begrijpen wat de coach of het talentsysteem had kunnen doen om dit te voorkomen.

Om antwoord te krijgen op bovenstaande vragen, interviewden zij in totaal 20 zeer ervaren Engelse talentcoaches, afkomstig uit voetbal en rugby. Iedere talentcoach nam drie talenten in het hoofd die werden besproken. Alle spelers waren Engelse mannen waarvan de talentcoaches zeker waren dat ze in de toekomst succes zouden hebben. Dit kwam omdat hun potentie zeer duidelijk aanwezig was voor een langere periode. Echter is gebleken dat deze spelers het uiteindelijk toch niet hebben gehaald. Na de interviews hebben de talentcoaches de resultaten als zeer representatief voor hun ervaringen verklaard.

Vijf overkoepelende thema’s waarom talent ‘mislukt’

Wat zijn volgens 20 talentcoaches de redenen waarom 60 talentvolle voetbal- en rugbyspelers de top uiteindelijk niet haalden? Uit de analyse kwamen vijf overkoepelende thema’s:

• Gebrek aan mentale vaardigheden
• Toeval
• Missers in het talentontwikkelingstraject
• Familie gedrag
• Gebrek aan fysieke vaardigheden

1. Gebrek aan mentale vaardigheden

Talentcoaches gaven herhaaldelijk aan dat de spelers die de top uiteindelijk niet behaalden, verscheidene mentale vaardigheden onvoldoende beheersten. Spelers hadden vaak een gebrek aan benodigd commitment voor succes, wat tot uiting kwam op verschillende manieren zoals:

• In training een sporter elke keer moeten aansporen om beter zijn best te doen.
• Niet de goede keuzes maken op het gebied van topsport leefstijl.
• Niet willen trainen, maar alleen maar de focus hebben op wedstrijden spelen.

Verder werd een gebrek aan coping skills gezien als belangrijke factor in het niet waarmaken van het potentieel. Sleutelproblemen die werden geïdentificeerd waren:

• Het onvermogen om met fouten om te gaan.
• Het onvermogen om met druk om te gaan.
• Een overmatige behoefte aan erkenning en bevestiging.
• Gebrek aan zelfregulatief vermogen waarbij spelers het moeilijk vonden hun vrijheid te managen (zoals omgaan met afleiding) en effectief te leren.
• Slecht trainingsgedrag (selectief zijn in training over wat wel of niet te doen, wanneer de coach kijkt hard werken, maar anders niet)
• Motivatieproblemen door de impact van externe beloningen (geld binnen het voetbal en een rijke komaf in rugby zorgden voor geen noodzaak voelen om te presteren)
• Sociale skills om in een team op te trekken (narcistische trekken of moeite hebben om bij de groep te horen)
• Onvermogen om zich aan te passen aan de eisen van de sport (onvoldoende zelfvertrouwen en focus)

2. Toeval

Toeval werd ook genoemd als factor voor “mislukt” talent. Andere spelers met dezelfde potentie “blokkeerden” bijvoorbeeld selectiekansen. Zo gaven coaches aan dat “bij een andere club of op een ander moment” desbetreffende sporter wel de selectie had gehaald. Of dat het een kwestie was van stomme pech doordat er bijvoorbeeld veel goede spelers in de lichting zaten, wat betekende dat er weinig tijd op het veld kon worden doorgebracht. En dan hebben we natuurlijk ook nog blessures die er voor zorgden dat de spelers minder tijd hadden om zich te ontwikkelen. Gemiste kansen, gemiste carrières.

3. Missers in het talentsysteem

Systematische fouten of missers in het talentprogramma werden ook aangewezen als mogelijke oorzaak voor gebrek aan progressie. Voor sommige spelers was er sprake van een gebrek aan uitdaging. Doordat zij fysiek gezien voorliepen op leeftijdsgenootjes, was er minder noodzaak om zich technisch en tactisch te ontwikkelen. Daar hebben ze op latere leeftijd de rekening voor moeten betalen.

Net als dat te weinig uitdaging progressie in de weg zat, kon teveel uitdaging ook zorgen dat spelers tot stilstand kwamen. Door teveel uitdaging aan te bieden, gingen spelers uitdagingen uit de weg. Dat gebeurde bijvoorbeeld als de overstap naar een hoger niveau te groot was.

Er werd ook vastgesteld dat talentprogramma’s spelers niet genoeg ondersteunden. Zo zouden spelers niet altijd genoeg kansen hebben gekregen tot groei en ontwikkeling. Een mismatch tussen coach en speler werd ook genoemd. Soms maakten spelers slecht gebruik van de kennis en kunde van hun coach, en soms voldeed de coach niet aan de individuele behoeften van de speler en was er sprake van onvoldoende betrokkenheid.

4. Slecht aangepast gedrag van familie

Familie bleek ook een punt te zijn dat bijdroeg aan het niet waarmaken van de potentie. De invloed van familie varieerde van teveel bemoeienis, teveel druk opleggen en pushen tot aan te beschermend zijn en teveel de spelers verwennen en behouden van uitdagingen.

5. Gebrek aan fysieke vaardigheden

Het is een open deur: talent mislukt bij gebrek aan fysieke mogelijkheden. Sommige spelers vonden de fysieke uitdaging niet leuk. Sommigen werden omvergelopen en waren simpelweg niet sterk en groot genoeg.

Wat betekenen deze uitkomsten voor talentvolle sporters?

Het onderzoek van Taylor en Collins (2019) laat zien dat onder de 60 Engelse talenten die zijn besproken, coaches psychologische skills aanwezen als meest voorkomende reden voor het niet waarmaken van het potentieel. Dit ondanks dat de talenten vele andere (fysieke) vereisten om de top te behalen vaak wél in hun mars hadden. Al deze sporters wisten zich te plaatsen in voetbal- of rugbyacademies en wierpen zich op als veelbelovend talent onder de geïnterviewde talentcoaches. Hieruit blijkt wederom dat er meer nodig is dan enkel fysiek vermogen om de top te behalen.

Ability alone may be necessary but not sufficient to support the development to expertise.

Motivatie en commitment zijn als brandstof

Een belangrijke notie is dat veel “mislukt” talent volgens de coaches een gebrek aan motivatie en commitment had om de volgende stap richting de top te maken. Op zichzelf is dit geen openbaring. Echter laat het wederom zien dat in de kern, factoren als motivatie en commitment, een belangrijke rol spelen in de realisatie van talent.

Volledige set aan psychologische skills ontbrak bij mislukt talent

Het werd ook duidelijk dat sommige spelers een hoog niveau behaalden zonder per se een volledige set aan psychologische skills op zak te hebben. Resultaten laten zien dat het belang van zelfregulatie in relatie tot progressie groot is,  helemaal wanneer de sporter verder komt in zijn ontwikkeling en de druk toe neemt.

Aangezien coaches aangaven dat spelers die door het ijs zakten, verschillende en meerdere psychologische skills niet beheersten, is het verstandig om een volledige set aan psychologische skills systematisch te introduceren en ontwikkelen als leerlijn binnen talentprogramma’s. De subtiele verschillen tussen de problemen die spelers ervaarden, laten het nut zien om hen te voorzien van een range aan skills die ze kunnen inzetten voor hun specifieke range aan uitdagingen. De weg naar de top zit immers vol verschillende uitdagingen.

Voorzie in een range van pscyhologische skills zodat sporters een range aan uitdagingen en problemen kunnen oplossen.

Betrek de familie

De impact van bepaalde meningen en visies vanuit de familie van de sporter laten zien dat het belangrijk is om ouders mee te nemen in het talentontwikkelingsproces. Interactie met ouders moet zorgen voor gemeenschappelijke begrip en richting over de ontwikkeling van het talent. Het is belangrijk om hier een goede harmonie in te vinden.

Hoe om te gaan met toeval?

Het is meer dan duidelijk dat talentvolle sporters soms uitvallen door een samenloop van kans factoren. Deze kwamen in de vorm van andere spelers die bepaalde competitieve kansen blokkeerden, blessures waardoor ze niet aan training konden deelnemen of speelkansen die niet werden toegekend. In veel gevallen was er een sterk “wrong place, wrong time effect”.

Om dit te voorkomen is het verstandig om consistent te focussen op planning. Denk doelbewust na over de individuele plannen en lange termijndoelen van de sporter zodat voldoende training en speeltijd wordt ingepland. Problematiek die je van tevoren kan zien aankomen – zoals een gebrek in fysieke ontwikkeling door te weinig speeltijd – moeten snel worden op- en aangepakt als beperkende factor.

Wat kan het systeem doen om ‘mislukt’ talent te voorkomen?

Zorg voor een passende uitdaging

Het belang van een passende uitdaging voor de sporter speelt een cruciale rol in zowel de gehele ontwikkeling van de atleet als de ontwikkeling en versterking van mentale skills. Veel van de talenten die het uiteindelijk niet haalden, hadden volgens de coaches een “smooth ride” in het begin van hun ontwikkeling. Vervolgens werd dit gezien als factor die verdere ontwikkeling deed stagneren. Deze sporters konden vaak niet met een grote verandering in het prestatie niveau omgaan, terwijl talenten die het wel haalden een meer “can do” approach hadden.

Natuurlijk is het ook niet zo dat je de sporter zomaar voor de leeuwen moet gooien. Waar te weinig uitdaging kan zorgen voor een remming in de ontwikkeling, kan teveel uitdaging dat ook. Het aanbieden van een passende uitdaging is dus complex en heel persoonlijk.

Stem support rondom de sporter zorgvuldig af

Talentsystemen boden volgens de talentcoaches soms onvoldoende support en begrip voor de sporter. Dat gebeurde vooral rondom transitie fases en in tijden wanneer spelers het moeilijk hadden. Ondersteuning bieden tijdens uitdagingen en in het reflectie proces is essentieel als je “traumatische” ervaringen uiteindelijk wilt omdraaien in iets effectiefs. Het is daarom verstandig om bewust uitdagingen te implementeren in je talentprogramma en de fases van transitie te plannen, maar in nauw verband met nabesprekingen en reflectiemomenten.

Het netwerk van support is ook een essentiële dimensie in talentontwikkeling. Zo blijkt dat het interdisciplinair team rondom de speler een sleutelrol speelt in de ontwikkeling. Uit deze studie bleek dat in veel gevallen de staf rondom de sporter onvoldoende bezig of bewust was van de uitdagingen die de sporter had. Het is daarom ontzettend belangrijk om goed na te denken welke stafleden je inzet bij bepaalde spelers. Ken de sporter zodat een passende match wordt gemaakt tussen coach, staf en sporter.

De beperkingen van dit onderzoek

Natuurlijk is deze studie niet zonder beperkingen. Zoals met ieder retrospectief interview is er risico op “hindsight” bias. Het zou kunnen dat talentcoaches bepaalde inzichten pas achteraf hebben gekregen en niet in eerste plaats op het moment zelf al hadden. Ook kunnen dingen verkeerd zijn herinnerd. Gegeven dat we coaches vragen naar – deels – hun eigen “fouten” is er ook risico op een bias waarin je je eigen gedrag als beter waarneemt dan het eigenlijk was. Daarbij komt dat in dit onderzoek geen andere perspectieven zijn uitgevraagd zoals bijvoorbeeld de ervaring van de sporter, ouder of andere stafleden.

Desalniettemin is het belangrijk om te erkennen dat de indruk van de coach erg belangrijk is. Dit komt door hun rol in het besluitvormingsproces over de toekomst van een sporter. Hoewel hun perspectief niet de hele waarheid is, zijn de indrukken van coaches van grote impact. Vervolgonderzoek zou de rol van de coach in ogenschouw kunnen nemen vanuit het perspectief van de sporter.

Wat het onthouden waard is

Dit zijn de key points die ik meeneem uit dit onderzoek:

• Uitdaging is een sleutelelement in ontwikkeling. Of ze nu zomaar op je pad komen (blessures) of behoren tot het proces (doorstromen naar een hoger niveau), ze horen er bij én zijn ontzettend belangrijk voor de ontwikkeling.
• Om uitdagingen succesvol te doorstaan heb je psychologische skills nodig. Die moet je aan de voorkant ontwikkelen, maar ontwikkel je ook door (al dan niet gepland) uitdagingen aan te gaan. Het is hierin belangrijk om te focussen op een range aan psychologische skills die hoofd bieden aan een range van problemen/uitdagingen. Kijk daarbij naar het hele plaatje (inclusief invloed vanuit de coach, ouders en het systeem)
• De mate van uitdaging is zeer individueel dus stem dit af op de sporter. Om de sporter sterker uit de uitdagingen te laten komen, is het essentieel om de sporter in tijden van uitdagingen te supporten en door middel van betrokkenheid, begrip, nabesprekingen en reflectiemomenten te ondersteunen.
• Het kijken naar de “mislukkingen” van een systeem is net zo belangrijk als kijken naar de “successen” van een systeem. Een waardige beoordeling van een talentprogramma vraagt om zowel “mislukt” talent als “gelukt” talent mee te nemen in de analyse.
• Hoewel er duidelijke contextuele verschillen zijn tussen voetbal en rugby (wat pleit voor sport-specifieke talentontwikkelingsprocessen), zijn er ook overeenkomsten die suggereren dat veel van de vereisten om talent te ontwikkelen sportoverstijgend zijn, allerminst in de Engelse teamsport context.

Bron: Taylor, J., and Collins, David John (2019) Shoulda, Coulda, Didnae—Why Don’t HighPotential Players Make it? The Sport Psychologist, 33 (2). pp. 8596. ISSN 08884781